Kabil’de yaşananları anlatan Gazeteci Mariam “Kadınlar direniyor, seslerini çıkarıyor, varlık gösteriyor. ‘Buradayım, haklarıma sahip çıkacağım, haklarım için savaşacağım’ diyorlar” dedi.
Gözde Çağrı ÖZKÖSE
ABD’nin Afganistan topraklarından çekileceğini açıklaması ardından Taliban ülkede hakimiyeti ele geçirdi. Dünyanın birçok ülkesinden Afganistanlı kadınların karşı karşıya bırakıldıkları Taliban tehlikesine karşı harekete geçme çağrısı yapılırken Afganistanlı kadınlar da ise uluslararası sessizliğe karşı bir öfke hakim. Can güvenliği nedeniyle ismi saklı tutulan kadın hakları savunucusu ve gazeteci Mariam Afganistan’daki son durum ve kadınların tutumuna dair Mezopotamya Ajansı’nın (MA) sorularını yanıtladı.
“KABİL’İN İÇİNDEN HABERLERİ SUNAN KADIN GAZETECİNİN CESARETİNİ SELAMLIYORUM”
Şuanda Kabil’de durum nedir? Taliban’ın kente girdiğine dair haberi aldığında neredeydin, ne yaptın, pencereden baktığında ne görüyorsun?
Şu an normale kıyasla derin bir sessizlik var. Pencereden baktığınızda post apokaliptik bir filmin sahnesini izler gibi oluyor insan. Sanki tüm şehir çekip gitmiş. Çok nadir de olsa geçen birkaç kişi görüyorum. Bugün ilk kez dışarı çıktım. Markete gitmemiz gerekti. Gazeteci olarak daha önce Taliban tarafından tehdit edildiğim için annem benim yerime kız kardeşimin gitmesinin daha iyi olacağını söyledi ama çıkıp görmeliydim. Bir çarşafım yok. Uzun bir elbise giyip saçlarımın üzerine bir şal attım. Almam gereken şeyi hızlıca alıp eve yürüdüm. Taliban’ın hükümeti devirdiği günden beri evdeydim. Televizyon ve internetten haberleri takip ettim. Bugün çok güzel bir şey gördüm. Kabil’in içinden bir kadın gazeteci haberleri sunuyordu. O meslektaşımın cesaretini selamlıyorum. İnisiyatif almış olmasını ön açıcı buluyorum. Ama şu da bir gerçek, biz kadınların burada hiçbir garantisi yok. Daha önce olanları düşününce, herkes, her an, her şeyin olabileceğini öngörüyor. Şu an bize söylenen herhangi bir şeye inanmamız söz konusu değil. Evim büyük bir caddenin üzerinde. Sık sık pencereden dışarıyı izliyorum. Bazı insanların Taliban’a olan inançlarının nedenini görmeye çalışıyorum. Bugün Taliban gruplarından biri elleri arkadan kelepçeli bir adamı dövüyorlardı. Adamı neyle suçladıklarını bilmiyorum. Acı çektiğini görebiliyordum. Bunları sadece izlemek gerçekten çok korkunç. Bu adamı neyle suçluyorlardı bilmiyorum ama böyle bir şey kabul edilemez.
“İNSANLAR ŞOKTA”
Afganistan’da Taliban rejimi altında kadınları neler bekliyor?
Yine pencereden dışarı bakınca, artık pek kadın görünmüyor. Elbette ki kadınların hayatı çok daha zorlaşacak. İnsanlar şu an şokta. Sokağa çıkmaya korkuyorlar. Taliban’ın neye ne tepki vereceği belli değil henüz. Kendisi her ne kadar kadınlara “özgürlükler” vereceklerini söylese de devlet memuru kadınların işe gidebileceklerini söylemiş olsa da bunun gerçekliğine elbette ki inanmıyoruz. Bu bizim başımıza ilk defa gelmiyor.
“GAZETECİLERİ SUSTURUYORLAR, ÇÜNKÜ GERÇEĞİ YAZMASIN İSTİYORLAR”
Taliban üyelerinin kapı kapı gezip gazeteci aradığını duyuyoruz. Sen de Taliban tarafından tehditlere maruz kalmıştın. Şu anda gazeteciler Afganistan’da tehlike altında mı?
Evet, böyle bir durum hakkında bilgilendirildik. Kendi tarihimize baktığımız zaman bu ülkede gazetecilerin hedef alındığını, saldırıya uğradığını, bu saldırıların çok çeşitli şekillerde gerçekleştirildiğini görüyoruz. Yakın zamanda Kabil’in farklı bölgelerinde gazeteciler öldürüldü. Haber yapılsın istemiyorlar. Gazetecileri susturuyorlar çünkü gazeteci halkın sesidir ve onlar halkın sesini çıkarmasını istemiyor. Gazeteciler gerçeği yazmasın, söylemesin istiyorlar. Bugün bir meslektaşımla konuştum. Çok tehlikeli bir bölgede yaşıyor. Elbette ki çok korkuyor. Burada bir gazetecinin başına gelebilecek tek şey ölüm de değil. Tecavüze uğrayabilir ya da bir uzvunuzu kaybedebilirsiniz. Dün Saray’ın önünde eylem yapan kadınlar gördüm. Haklarını talep ediyorlardı. Çalışma hakkı, eğitim hakkı, insanca yaşam hakkı. Taliban elbette bu gibi eylemleri hedef alacak. Afganistan’da bir şeyler değişti. Gençler çok farklı, 20 sene önceki gibi değil bu jenerasyon. Teknoloji gelişiyor, her şey değişiyor. Sosyal medya var, internetle birlikte bilgiye erişim kolaylaştı. Bu şekilde insanları daha ne kadar cahil tutabileceklerini düşündüklerini bilmiyorum ama işe yaramayacağını düşünüyorum.
“KADINLARIN TAVIRLARINDAN GÖRÜYORUM Kİ BU SEFER GEÇEN SEFER Kİ GİBİ OLMAYACAK”
Şu anda yaşam koşullarınız nasıl? Mesela çarşaf giymeyi reddeden bir kadın alışveriş yapabilmek için dışarı çıkabiliyor mu?
Şu anda sokaklarda sadece erkekler var. Daha önce evdeki ihtiyaçları kadınlar karşılardı. Şu anda kadınlar dışarıda neyle karşılaşacaklarından emin değiller ve net bir açıklama da yok. Evinde erkek olanlar alışverişini yapabiliyor. Tek başına kalan kadınlar da var, stokları tükendiğinde umarım ne yapacağımızı artık biliyor oluruz. Bugün araba kullanan bir kadın gördüm. Kadına yaklaştım nereye gittiğini sordum. “Kabil sokaklarında bir kadının araba kullandığını görünce Taliban ne yapacak onu görmek istedim” dedi bana. Ama ne yazık ki geri dönüşünü görmedim. Ona Taliban’ın nasıl tepki verdiğini bilmiyorum. Ama kadınların tavırlarından görüyorum ki, bu sefer geçen sefer gibi olmayacak.
Okulların açılacağını söylüyorlar. Kız çocuklarının okula gidebileceği henüz belli değil. Gidebilecek olsalar bile lise yaşlarındaki bir kız öğrenciyi (15 yaşından büyük) okula giderken görüp kendine alma hakkına sahip olduğunu iddia eden Taliban milisleri sokaklarda gezdiği sürece insanların kız çocuklarını okula göndereceklerini sanmıyorum.