Mahmut ALGÜNERHAN
Oslo
Norveç’te 3 Eylül 2021 tarihinde 220 opera, tiyatro ve orkestrada çalışan kültür emekçilerinin, kalıcı ve adil bir emeklilik düzenlemesi için başlattığı grev genişleyerek devam ediyor. En son 20 Ekim’de işveren örgütü Spekter ile LO Stat arasındaki arabuluculuk görüşmeleri de anlaşmazlıkla sonuçlandı ve bu anlaşmazlık üzerine emekçi sendikaları, 25 Ekim’de grevi genişleteceklerini açıkladı.
Şu an Norveç Sendikalar Konfederasyonu LO’ya bağlı Fagborbundet, NTL, Creo sendikalarına üye 15 kurumda toplam 891 kültür çalışanının grevi, 25 Ekim Pazartesi günü 209 kişinin daha greve çıkmasıyla bin 100 kişiye yükselmiş olacak.
FARKLI EMEKLİLİKLER VAR
Norveç’te kamu ve özel sektörde çalışanlar farklı emekliliğe sahip oluyorlar. Kamu sektöründe çalışanlar emekli olduktan sonra yaşam boyu olan kalıcı bir emeklilik maaşı alırken, özel sektörde çalışanlar ise üç ayrı şekilde emekli olabiliyor. Bu emekliliklerden biri innskuddspensjon, diğeri ytelsespensjon, üçüncüsü ise hybridpensjon. Bunlarda innskuddspensjon adı verilen emeklilik düzenlemesi daha yaygın olanıdır. Bu emeklilik düzenlemesinde, çalıştığın süre içinde işveren her ay maaşının bir yüzdesini emeklilik fonunda biriktiriyor. Fakat bu fon sabit bir değerde değil ve değişebiliyor. Çalıştığın süre içinde bunu bilemezsiniz ve ancak emekli olduktan sonra alacağın emeklilik maaşını bilebiliyorsun. Bu düzenleme de emekli olunduktan sonra ancak 10 yıl emeklilik maaşını alabiliyorsun.
Ytelsespensjon adlı emeklilik düzenlemesinde ise emekli olduktan sonra maaşının yüzde 66 alabiliyorsun. Bu, bu yönüyle daha garantili ve işveren bundan sorumludur. Üçüncüsü ise ilk bu iki emekliliğin karışımından oluşan Hybridpensjon ve bu düzenleme ülkede daha azdır.
CİNSİYET EŞİTLİKÇİ HAK TALEBİ
Greve giden kültür emekçileri 2016 yılından önce Ytelsespensjon adlı emeklilik düzenlemesinden anlaşmışlardı. Fakat, 2016’da sektördeki kötü ekonomiden dolayı kültür emekçilerinin örgütlü olduğu bu sendikalar geçici olarak innskuddspensjon adlı emekliliğe “evet” demişlerdi. O dönem kültür emekçilerine verilen sözde, daha sonra hayat boyu olan bir emeklilik düzenlemesini alacakları söylenmişti. Kültür emekçileri, innskuddspensjon adlı emeklilik düzenlemesi cinsiyetler arasında da eşitlikçi olmadığını, çünkü istatistiklerin kadınların erkeklerden daha uzun yaşadıklarını söylüyorlar. Grevdeki bu kültür emekçileri hybrit adlı emekliliğin daha eşitlikçi ve daha adil olduğunu söylüyorlar ve grevdeki temel isteklerinin hybrit adlı emeklilik olduğunu belirtiyorlar.
(Evrensel)