Geçtiğimiz Pazartesi günü 2022 yılına dair verilerini paylaşan Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü (SIPRI), küresel askeri harcamaların tüm zamanların en yüksek seviyesine aşarak 2,2 trilyon dolara ulaştığını açıkladı. Bu artışta emperyalistler arası dalaşın bir sonucu olarak patlak veren ve devam etmekte olan Rusya-Ukrayna arasındaki savaş ve özellikle emperyalist ABD’nin Pentagon bütçesini sürekli olarak arttırmasının rolünün de altı çizildi. SIPRI yıllık raporu 2022 yılında tüm dünyadaki askeri harcamaların %3,7’lik bir genel artış gösterirken, Avrupa’nın genel oranını %13 olarak tespit ederek, kıtada son otuz yılın en keskin artışı olduğunun altını çizdi.
Rapor, kurumun kendisinin şimdiye kadar kaydettiği en büyük artışı teşkil eden Ukrayna savunma harcamalarını %640 olarak açıkladı. Bunun karşısında Rus askeri harcamalarının da %9,2 artarak 86,4 milyar dolara ulaştığını ortaya koydu.
Avrupa ülkeleri arasında Finlandiya (%36), Litvanya (%27), İsveç (%12) ve Polonya’da (%11) askeri harcamalarda önemli artışlar gözlemlendi.
SIPRI araştırmacısı Diego Lopes da Silva basına yaptığı açıklamada, “Ukrayna’nın işgali, Orta ve Batı Avrupa’daki askeri harcama kararları üzerinde ani bir etki yarattı. Orta ve Batı Avrupa’daki askeri harcamaların önümüzdeki yıllarda artmaya devam etmesini bekleyebiliriz” dedi.
Emperyalist ABD, 2022’de küresel toplamın %39’unu oluşturan 877 milyar dolarlık harcamasıyla açık ara dünyanın en büyük askeri harcamacısı olmaya devam etti. Aynı zamanda dünyanın en büyük silah ihracatçısı olan ABD, Çin ve Rusya ile birlikte küresel toplam askeri harcamaların %56’sını oluşturdu.
SIPRI’den bir başka deneyimli araştırmacı Nan Tian ise, “ABD’nin 2022 askeri harcamalarındaki artış, büyük ölçüde Ukrayna’ya sağladığı benzeri görülmemiş mali-askeri yardımdan kaynaklanıyor. ABD harcamalarının ölçeği göz önüne alındığında, yüzde cinsinden küçük bir artış bile küresel askeri harcama düzeyi üzerinde önemli etkide bulunmakta” dedi.
Rapora göre Asya’da, 292 milyar dolarlık askeri bütçesiyle Çin, dünyanın en büyük ikinci harcama yapan ülkesi olmaya devam ederken, Japonya’nın savunma harcamaları %5,9 artışla 46 milyar dolara ve Hindistan’ın askeri harcamaları %6 artışla 81,4 milyar dolara ulaştı. 2022 askeri harcamalarında kayda değer artışların olduğu diğer ülkeler arasında Etiyopya (%88), Türkiye (%26) ve Suudi Arabistan (%16) yer alıyor.
Son yıllarda küresel askeri harcamalardaki sürekli artış, giderek daha güvensiz bir dünyada yaşadığımızın bir işaretidir diyen Tian, “kötüleşen bir güvenlik ortamına yanıt olarak askeri gücünü artıran devletler nezdinde, yakın gelecekte iyileşme öngörmüyoruz” diye de ekledi.
Emperyalist rekabet ve hegemonya mücadelesinin geldiği bugünkü koşullarda emperyalistler birbirine karşı üstünlüğünü en bariz bir biçimde silahlanmada kurmaya çalışıyor. Eski hegemonik gücünü kaybetmekte olan ABD emperyalizminin dört başı mamur bir biçimde dünyayı kasıp kavurduğu dönem, yeni emperyalist odakların paylaşılan alanların yeniden paylaşılması veya kendi arka bahçesi gördükleri alanlara dönük batı emperyalizminin çevreleme girişimleri karşısında posta koyma hamlelerine sahne oluyor. Emperyalist Rusya’nın Ukrayna’ya karşı başlatmış olduğu savaş, Çin’in Tayvan semalarında dolaşıyor oluşu, tam da bu gerçeklikten zuhur buluyor.
Emperyalist savaşlara olduğu kadar silahlanmaya karşı güçlü bir hareket de ancak ve ancak antiemperyallist, antikapitalist bir hatta durarak, halklar arası barış mücadelesini genelleştirerek sağlanabilir.
* Atılım Gazetesinin Avrupa Eki’nin (atilimavrupa1994@gmail.com) 28 Nisan 2023 tarihli Avrupa Gündemi köşesi