21 Şubat Dünya Anadili Günü’ne ilişkin HDP, HDK, DBP, İHD ve Anadili Kadınları’nın yayınladıkları açıklamalar.
HDP: Tekçi, ötekileştirici ve yasakçı uygulamalardan vazgeçin
HDP Genel Merkezi, anadilli eğitim anayasal güvence alınmadığı takdirde çok sayıda dilin geleceğe taşınamayacağını kaydettiği Dünya Anadil Günü’ne ilişkin açıklamasında; tekçi, ötekileştirici ve yasakçı uygulamalardan derhal vazgeçilmesini istedi.
Halkların Demokratik Partisi (HDP) Genel Merkezi, 21 Şubat Dünya Anadil Günü’ne ilişkin açıklama yaptı. Anadolu’da yüz yıl öncesine kadar 20 civarında dil konuşuluyorken, günümüzde sadece birkaç dil konuşulduğuna dikkat çeken açıklamada, başta Kürtçe (Kurmancî ve Kirmanckî) olmak üzere konuşulan anadillerde eğitim, öğretim olanakları yaratılmadığı, hatta yasaklandığı için, bu diller de büyük tehlike altında olduğu kaydedildi.
Anadili eğitimi anayasal güvence altına alınmazsa başta Zazaca (Kirmanckî), Lazca ve Hemşince
olmak üzere konuşulan birçok dil geleceğe taşınamaz durumda olduğuna dikkat çekilen açıklamada, “Yine Ladino, Gagavuzca, Romanca, Batı Ermenicesi, Turoyo (Süryanice lehçesi), Pontus Yunancası, Abazaca, Adigece, Abhazca, Kabardey-Çerkes dilleri kırılgan diller kategorisinde görünmektedir. Mezopotamya’nın kadim dillerinden biri olan Kürt dili; kamusal alandan, sokaklardan ve gündelik yaşamın tüm alanlarından uzak tutulmuş, halklarımızın en önemli temsil merkezi olan Meclis’te bilinmeyen dil olarak kayıtlara geçirilmektedir. Bugün hala sokakta Kürtçe konuştu diye insanların canına kıyılmaktadır. Hiç kuşkusuz bu iklim devlet ve onun yürütme organı olan hükümet tarafından yaratılmaktadır” denildi.
HDP Genel Merkezi’nin açıklaması şöyle devam etti: “21 Şubat Dünya Anadili Günü’nü kutlar, anadilleri üzerindeki yasakçı ve baskıcı politikaların, halklarımızın inançları ve orjin kültürleri üzerinde uygulanan asimilasyon politikalarının derhal son bulması çağrımızı yineliyoruz. Geç olmadan bu tekçi, ötekileştirici ve yasakçı uygulamalardan vaz geçilmelidir.”
HDK: Renkler dillere diller yaşama dönsün
21 Şubat Dünya Anadili Günü’ne ilişkin açıklama yapan HDK, “Renkler dillere diller yaşama dönsün” diye belirtti.
Halkların Demokratik Kongresi (HDK) Halklar ve İnançlar Meclisi, 21 Şubat Dünya Anadili Günü’ne ilişkin yazılı açıklama yaptı.
Birleşmiş Milletler UNESCO Genel Kurulu’nun dilsel ve kültürel çeşitliliğin korunmasına tüm dünyanın dikkatini çekmek amacıyla 1999 yılında aldığı bir kararla 21 Şubat, tüm dünyada Anadili Günü olarak kabul ettiğini hatırlatan HDK, “‘Kutlanıyor’ diyebilmeyi de arzu ederdik fakat yok olmakta olan anadiller için sabitlenen bu özel gün, hafızalarımıza derin bir üzüntüyü de nakşediyor. Bilinen bir gerçek ki, konuşulan 7 bine yakın dilin yaklaşık 3 bini yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. Önlem alınmadığı takdirde 21. yüzyılda insanlığın konuştuğu dillerin yüzde 90’ı yok olacak” dedi.
Her on beş günde bir, 1 anadili yok oluyor. İnsanlık tarihinin kültürel birikimlerini sonraki kuşaklara anadilleri aracılığıyla aktarıldığı düşünüldüğünde bu yok oluş, bütün bir kültürel ve düşünsel mirasın da yok olması anlamına geldiğine dikkat çeken HDK, “Ortak bir geçmişin ve hafızanın bir evresinin de silinmesi anlamına geliyor. Çok iyi biliyoruz ki yok olmakta olan diller kendiliklerinden değil, tekçileştirme politikaları yüzünden yok oluyor. HDK Halklar ve İnançlar Meclisi olarak diller arasında egemenlerin kurduğu hiyerarşiyi yıkılmadan dillerin ve kültürlerin özgürleşmesinin mümkün olmadığı bilinciyle, Dünya Anadili Günü’nde bir kez daha tekrarlıyoruz: Renkler dillere diller yaşama dönsün” diye belirtti.
Biliyoruz ki yok olmakta olan diller kendiliklerinden değil, tekçileştirme politikaları yüzünden yok oluyor. Diller arasında egemenlerin kurduğu hiyerarşi yıkılmadan dillerin ve kültürlerin özgürleşmesinin mümkün olmadığı bilinciyle Anadili Günümüzde şiarımızla sesleniyoruz
⬇️ pic.twitter.com/VFH4og7GBX— HDK Halklar ve İnançlar Meclisi (@HDKHalklar) February 21, 2021
DBP: 21 Şubat yasakçı uygulamalara karşı mücadele günüdür
DBP, dilin insanlar arasında sadece bir iletişim aracı olduğu gibi kültür ve ve tarihi de geleceğe taşıdığını kaydetti. Bu nedenle egemen devletlerin işgal ettiği topraklarda sadece fiziki değil dilsel ve tarihsel soykırım da yaptığına dikkat çeken DBP, tüm halklara anadiline sahip çıkma çağrısı yaptı.
Demokratik Bölgeler Partisi, 21 Şubat Dünya Anadil Günü’ne ilişkin açıklama yaptı. Dilin insanlar arasında sadece bir iletişim aracı olmadığı belirtilen açıklamada, aynı zamanda kültür ve tarihin geleceğe taşınma aracı olduğu ifade edildi.
Bundan dolayı egemenlerin işgal ettikleri topraklarda sadece fiziki soykırım değil aynı zamanda dilsel ve tarihsel bir soykırım da başlattığına dikkat çekilen açıklamada, “Yaşadığımız topraklara baktığımız da Osmanlının yıkılışı ve genç Cumhuriyetin kuruluşu ile birlikte ilk olarak halkların dilleri yasaklanmış, Türkçe dışında diğer tüm dil ve kültürler hain ilan edilmiştir. Ulus devlet modelini oturtmak isteyen Cumhuriyetin ilk dönemindeki ittihat terakki anlayışı, Güneş Dil Teorisi ile bu toprakları halklar, diller ve kültürler mezarlığına dönüştürmek istemişlerdir. Bu dönemde birçok dil kullanılmayarak yok olmuştur. Özellikle Kürt illerinde Kürtçe konuşmaya para cezaları vb uygulamalar ile dil kırım politikası uygulanmıştır. Tüm bu baskı ve asimilasyon politikalarına karşı birçok halk ve dil yok olurken, Kürt halkı ve dili direnerek günümüze gelebilmiştir” denildi.
Açıklamada, “Türkiye Cumhuriyet’inde sağlık ve eğitim hizmetleri başta İngilizce ve Arapça olmak üzere birçok dilde verilirken milyonlarca kişinin konuştuğu Kürtçeye ise yer verilmemektedir. Kürtçe başta meclis olmak üzere devletin resmi kurumlarında bilinmeyen bir dil olarak görülmektedir. Kürtçe dili üzerine baskılar her geçen gün artmaktadır. Bizlerde tüm bunlardan yola çıkarak, halk olarak Kürtçenin eğitim dili ve yaşam dili olması için tüm zorlukları göğüsleyerek, mücadele etmeliyiz. Bu mücadele ile Kürt halkına karşı uygulanmak istenilen tecride karşı dur diyebiliriz. Kürt dilini yaşatarak, Kürt tarihini gelecek nesillere taşıyabilir ve Ulusal birliği sağlayabiliriz. Bu bilinç ve birikimle 21 Şubat dünya dil gününü yasakçı uygulamalara karşı mücadele günü olarak görüyor ve kutluyoruz. Tüm halkları anadillerine sahip çıkmaya, egemenlere ise halkların dillerine karşı saygılı olmaya çağırıyoruz” ifadeleri kullanıldı.
İHD’den 21 Şubat Dünya Anadil Günü’ne ilişkin açıklama
21 Şubat Dünya Anadil Günü’ne ilişkin açıklama yapan İHD Genel Merkezi, Türkiye’de konuşulan 3 dilin kaybolduğunu 15 dilin ise kaybolma tehlikesi ile karşı karşıya olduğuna dikkat çekti. Açıklamada, her bireyin en doğal insan hakkı olan kendi anadili ile eğitim alma ve dünya ile iletişim kurma hakkının ivedilikle hayata geçirilmesi istedi.
İnsan Hakları Derneği (İHD) Genel Merkezi, 21 Şubat Dünya Anadil Günü’ne ilişkin açıklama yaptı. 17 Kasım 1999 tarihinde UNESCO’nun, 21 Şubat’ı Uluslararası Anadil Günü olarak ilan ettiği ve 2000 yılından bu yana dünyada kültürel çeşitliliği ve çok dilliliği desteklemek amacıyla “Dünya Anadili Günü” olarak kutlanmaya başlanıldığı hatırlatılan açıklamada, dünya üzerinde yok olmaya devam eden ve tehdit altında olan diller olduğu vurgulandı.
Egemen devletlerin asimilasyoncu politikaları, tekçi uygulamaları nedeniyle egemen ulusun dili diğer topluluklara da zorunlu hala getirildiğinin altı çizilen açıklamada, “Dünya üzerinde yok olan, tehlike altında olan ve konuşulan tüm diller insanlık aleminin ve insanlık tarihinin ortak değeridir. Diller üzerinde tekçi ve asimilasyoncu politikalar ve zor aygıtları kaldırılmalıdır. Halkların kendi dillerinde konuşma, eğitim alma, yaşamlarını ve kültürlerini devam ettirmeleri sağlanmalıdır. Dilsel ve kültürel çoğulculuk ile toplumların barış içinde bir arada ve özgürce yaşamaları sağlanabilecektir” denildi.
“Türkiye’de konuşulan 3 dil kaybolmuş, 15 dil ise kaybolma tehlikesiyle karşı karşıyadır. Türkiye’de çok sayıda dil olmasına rağmen, Türkçe dışındaki bazı diller 5’inci sınıftan başlamak üzere seçmeli ders olarak okutulmaktadır. Üstelik bir okulda 10 kişiden daha az öğrenci bir dili seçmesi durumunda o dilin okutulması mümkün olamamaktır. Açılan sınıflarda ders verecek öğretmenlerin yetiştirilmesi ve ders araç gereçlerinin istenilen nitelikte olmasına dair hususlar ise halen yeterli düzeyde değildir” ifadelerinin kullanıldığı açıklamada, Türkiye’de çözüm bekleyen en temel sorunların başında gelen Kürt sorununun çözümü ve toplumsal barışın sağlanmasının en temel ilerleme araçlarından birisinin kuşkusuz her bireyin kendisini ait hissettiği topluluğun dili ile özgüce gerçekleştirme olanaklarına kavuşması olduğu da dile getirildi.
Açıklama, şöyle devam etti: “Türkiye başta Çocuk Hakları Sözleşmesi olmak üzere taraf olduğu evrensel insan hakları belgelerinde farklı dil, kültür ve inanç değerlerinin öğretilmesi ve yaşatılmasına olanak veren maddelerdeki çekinceleri derhal kaldırmalıdır. Eğitim alanında eşit ve özgürlükçü bir ortamının her çocuk için sağlanabilmesi için BM-UNESCO ‘Eğitimde Ayrımcılığa Karşı Sözleşmesine’ taraf olunarak gereği yerine getirilmelidir. İnsan Hakları Derneği olarak Dünya Anadil Gününü kutluyor her bireyin en doğal insan hakkı olan kendi anadili ile eğitim alma ve dünya ile iletişim kurma hakkının ivedilikle hayata geçirilmesini talep ediyoruz.”
Anadili Kadınları: Anadilimiz bizimle
21 Şubat Dünya Anadil Günü’nü kutlayan Anadili Kadınları, “Yaşam yolculuğunda duyduğumuz ilk ninniden, aşkı tattığımız ilk müziğe, kulağımızdaki son müziğe kadar anadilimiz bizimle” dedi.
Anadili Kadınları, 21 Şubat Dünya Anadil Günü dolayısıyla yazılı açıklama yaptı.
“Köklerimiz yüzyıllardır birbirine dolanmış, dallarımız yeşermiş, gölgesinde kadim bir tarihi ağırlamışız” denilen açıklamada şu ifadelere yer verildi:
“Kırlangıçlar, turnalar, puhu kuşları sarmış dört bir yanımızı. Çocuk sesleri filizlenmiş gövdemizde. Mezopotamya’nın, Akdeniz’in, Kafkasya’nın, Balkanların çocuklarına meyveler vermişiz. Sınırlarımız yok bizim. Biz, hakikatin örtülü parçasıyız. Yurdumuz renkler bahçesi, güzelin ve anlamın dergâhı. Anadilimiz yurdumuz. Yaşam yolculuğunda duyduğumuz ilk ninniden, aşkı tattığımız ilk müziğe, kulağımızdaki son müziğe kadar anadilimiz bizimle.
“Dillerimiz, yavaş yavaş süzülerek yok oluyor. Kaybolan her dil; insanların hafızasını, tarihin seslerini alıp götürüyor. Bizler anadilini yurt edinmiş kadınlarız, Yurdumuz Lazca, Kürtçe, Ermenice, Adigece, Rumca, Arapça, Hemşince, Pomakça, Abhazca, Süryanice, Gürcüce, Zazaca… Anadilimiz yurdumuz bizim. Anadilimiz Хэку, Mer aşxar, Հայրենիք, Warê, ܐܬܪܐ, Dobadona, მამული, Zemlija, Πατρίδα μου, Niştiman, æØä, Aдгьыл…
“Kadın kadının yurdudur diye çıktığımız yolda, kültürlerin ortak köprüsünden geçtik. Çoğulculuğun ganimet sayıldığı yer bizim yurdumuz. Biz kadınlar yaşamlarımız, bedenlerimiz, dillerimiz, kültürlerimiz için mücadele etmeye devam ediyoruz. Ne bir kadın, ne bir dil daha eksilmemek için.”
