Almanya’da sağlık sorunu yaşayan “kağıtsız” mülteciler, sınır dışı edilme kaygısı nedeniyle doktora gitmiyor. Sağlık sorunlarına ilişkin tedavi almalarının önündeki engellerin kaldırılması için yasa değişikliği gündemde. Sosyal Demokrat Parti (SPD), Yeşiller ve Hür Demokrat Parti’den (FDP) oluşan koalisyon hükûmeti, bu konuda bir dizi çalışma yürüttüklerini açıkladı.
Vize ve oturum izni olmadan yaşamlarını Almanya’da sürdüren mülteciler, sınır dışı edilme korkusu nedeniyle doktor ya da hastane hizmetinden yararlanamıyor. Bu konuda kesin bir rakam olmamasına rağmen tahminen 50 bin ila 500 bin arasında değişen kişinin yaşadığı düşünülüyor. Almanya’da “yasa dışı” olarak bulundukları için herhangi bir sağlık sigortası kapsamında bulunmayan “kağıtsız” mültecilerin, Sığınmacılara Yardım Yasası uyarınca temel sağlık hizmetlerinden yararlanma hakları bulunsa bile ne yazık ki uygulamada geçerli bir kimlik ya da oturum belgesi gösteremeyen kişiler bu olanaktan yararlanamıyor.
En büyük nedeni ise, sosyal yardım bürosuna tıbbi hizmetler için önceden başvuru yapmış olma zorunluluğu. Bu başvuruyu yapan kişilerin bilgilerini devamında Yabancılar Dairesine (Ausländerbehörde) bildirilmesi gerekiyor. Bu bilgi paylaşımı yapıldığında söz konusu kişinin Almanya’da yasa dışı olarak ikamet ettiği tespit edilmiş oluyor. Bunun önüne geçebilmek maksadıyla birçok kâğıtsız göçmen, sınır dışı edilme riskinden dolayı sağlık sorunu yaşasa bile doktora gitmemeyi tercih etmek zorunda bırakılıyor.
İstisnai olarak acil durumlarda, “kağıtsız” mülteciler doğrudan tedavi edilebiliyor. İlgili doktor ya da sağlık kurumu, tedavi ettikten sonra masrafların karşılanması için sosyal yardım daireleriyle iletişime geçiyor. Bu durumlarda sosyal yardım kurumu, bu kapsamdaki kişilerin şahsi bilgilerini saklıyor ve bu veriler yabancılar dairesiyle paylaşılmıyor deniliyor. Yine sağlık masraflarının karşılanması için çok sıkı şartlar gerekiyor ki bu durumda da mültecilere gerekli sağlık yardımı yapılamayabiliyor.
KAĞITSIZ MÜLTECİLERE YARDIM EDEN KURUMLAR DA VAR
Kağıtsız mültecilere ve sağlık sigortası olmayanlara Malteser Hilfsdienst gibi yardım kurumları tıbbi yardımlar sunuyor. Bu doktorların kimlikleri anonim olarak saklanıyor. Ülke çapında faaliyet gösteren Medibüros ve Medinetze gibi diğer kurumlar da kendilerine müracaat eden hastaları kimlik bilgilerini sakladıkları ve iş birliği yaptıkları doktorlara yönlendirebiliyorlar.
Berlin’de oturumları ya da vizeleri olmayan mültecilere Nisan 2020 yılından bu yana (Clearingsstelle) “takas” bürosundan bu tarz belgelere sahip olabiliyorlar. Thüringen de de buna benzer pilot projelerin denemeleri gerçekleştiriliyor. Almanya’nın birçok eyaletinde bu tür durumlarda hastalık durumunda başvurabilecekleri takas merkezleri var.